Dil: различия между версиями
Турецко-русский словарь | http://www.ansiklopedi.dilbydil.com | Энциклопедия турецкого языки
WikiSysop (обсуждение | вклад) |
WikiSysop (обсуждение | вклад) |
||
(не показана 21 промежуточная версия 2 участников) | |||
Строка 4: | Строка 4: | ||
1. язык | 1. язык | ||
2. ([[lisan]]) язык, речь | 2. ([[lisan]], [[zeban]]) язык, речь | ||
* ''Kister birdenbire damdan düşer gibi, son derece tumturaklı bir '''dille''', genel olarak aşktan, dostluktan bahse başladı.'' Кистер вдруг, ни с того ни с сего, заговорил довольно высокопарно о любви вообще, о дружбе… Kabadayı. Бретёр (И. С. Тургенев) | * ''Kister birdenbire damdan düşer gibi, son derece tumturaklı bir '''dille''', genel olarak aşktan, dostluktan bahse başladı.'' Кистер вдруг, ни с того ни с сего, заговорил довольно высокопарно о любви вообще, о дружбе… Kabadayı. Бретёр (И. С. Тургенев) | ||
*''tatlı dil'' — ласковое слово, сладкие речи, приятные слова | |||
3. язык, пленный | 3. язык, пленный | ||
Строка 14: | Строка 12: | ||
4. язык, язычок (замка, колокола и т.п.) | 4. язык, язычок (замка, колокола и т.п.) | ||
5. геогр. коса | 5. ([[kıstak]]) ''геогр''. коса | ||
6. поэт. сердце, душа | 6. ''поэт''. сердце, душа | ||
7. храбрость, мужество, смелость | 7. ([[gönül]], [[yürek]]) храбрость, мужество, смелость | ||
---- | ---- | ||
== '''ПОСЛОВИЦЫ И ПОГОВОРКИ''' == | == '''ПОСЛОВИЦЫ И ПОГОВОРКИ''' == | ||
*'''Allah insana iki kulak bir ağız vermiş. Göz iki, kulak iki, ağız tek, çok görüp, çok dinleyip, az söylemek gerek. İki kulak bir dil için.''' Бог дал два уха, а один язык. Поменьше болтай, побольше слушай. | |||
*'''Baş dille tartılır.''' Голова взвешивается языком. Знать птицу по перьям, а молодца по речам. | |||
*'''Bıçak (el) yarası onulur (geçer), dil yarası onulmaz (geçmez).''' Бойся не ножа, а языка. | |||
*'''Bir ağızdan çıkan bin ağıza (dile) yayılır.''' Слово — не воробей, вылетит — не поймаешь. | *'''Bir ağızdan çıkan bin ağıza (dile) yayılır.''' Слово — не воробей, вылетит — не поймаешь. | ||
*'''Borçlunun dili kısa gerek'''. | *'''Borçlunun dili kısa gerek. Borçlunun yüzü yumuşak olur.''' Берёшь, так чванься, а взял, так кланяйся. | ||
*'''Buğday ekmeğin yoksa, buğday dilin de mi yok?''' Не дорог обед, дорог привет. | |||
*'''Bülbülün çektiği, dilinin belasıdır. Dil belası baş belası. İnsan ne bulursa, dilinden bulur. Herkesin çektiği, kendi dili belasıdır.''' Язык мой — враг мой. | |||
*'''Dil, ağrıyan dişe gider.''' У кого что болит, тот о том и говорит. | *'''Dil, ağrıyan dişe gider.''' У кого что болит, тот о том и говорит. | ||
*''' | *'''Dile gelen ele gelir'''. Стоит только захотеть. Задумано — сделано. | ||
*'''Dil kılıçtan keskindir. Dil kılıçtan çabuk öldürür. Dil yarası bıçak yarasından acıdır.''' Бойся не ножа, а языка. Язык острее бритвы. | |||
*'''Dil kılıçtan keskindir. Dil yarası bıçak yarasından acıdır.''' Бойся не ножа, а языка. Язык острее бритвы. | |||
*'''Dil var bal getirir, dil var bela.''' Язык хлебом кормит и дело портит. | *'''Dil var bal getirir, dil var bela.''' Язык хлебом кормит и дело портит. | ||
* '''Dilden gelen elden gelse her fukara (dilenci) padişah olur.''' Если бы да кабы, да во рту росли грибы. | * '''Dilden gelen elden gelse her fukara (dilenci) padişah olur.''' Если бы да кабы, да во рту росли грибы. | ||
Строка 35: | Строка 37: | ||
*'''Dilin kemiği yok kemiği kırar.''' Язык без костей, а кость разбивает. | *'''Dilin kemiği yok kemiği kırar.''' Язык без костей, а кость разбивает. | ||
*'''Dille düğümlenmiş şey dişle çözülmez. Dil ile düğümlenen dişle açılmaz.''' Слово — не воробей, вылетит — не поймаешь. Что написано пером не вырубишь топором. | *'''Dille düğümlenmiş şey dişle çözülmez. Dil ile düğümlenen dişle açılmaz.''' Слово — не воробей, вылетит — не поймаешь. Что написано пером не вырубишь топором. | ||
*''' | *'''El uzatılan yere dil uzatılmaz.''' Куда протягивают руку, язык туда не протягивают. | ||
*'''Garip itin kuyruğu, bacağı arasında gerek. Garip yiğidin dili kısa, boynu eğri olur.''' В чужой монастырь со своим уставом не ходят. | |||
*'''Güler yüz, tatlı söz (dil) yılanı (da) deliğinden çıkarır.''' Ласковое обхождение и приятные речи выманят даже змею из норы. Ласковое слово пуще дубины. | |||
*'''İştah dediğin dil altındadır. İştah dişin dibindedir/altındadır.'''Аппетит приходит во время еды. | |||
*'''Kadının zoru diline kuvvet.''' Сила женщины в её языке. | |||
*'''Kılıç yarası gider dil yarası gitmez.''' Меч ранит — рана заживёт, язык ранит — не заживёт. | |||
---- | |||
== '''СКЛОНЕНИЕ''' == | |||
{| class="wikitable" | |||
! rowspan="2" colspan="2" style="background-color: #FFCC00; text-align: center; font-weight: bold;" | Hâl. Падеж | |||
! rowspan="2" style="background-color: #FFCC00; font-weight: bold;" | Soru. Вопрос | |||
! colspan="2" style="background-color: #FFCC00; text-align: center; font-weight: bold;" | Число | |||
|- | |||
| style="background-color: #FFCC00; text-align: center; font-weight: bold;" | Tekil. Ед. ч. | |||
| style="background-color: #FFCC00; text-align: center; font-weight: bold;" | Çoğul. Мн. ч. | |||
|- | |||
| 1 | |||
| '''Yalın Hâl'''. | |||
Основной падеж | |||
| '''''Kim?''' Кто?'' | |||
'''''Ne?''' Что?'' | |||
| style="text-align: center;" | dil | |||
(язык) | |||
| style="text-align: center;" | diller | |||
(языки) | |||
|- | |||
| 2 | |||
| '''İlgi Hâli'''. | |||
Родительный падеж | |||
| '''''Kimin?''' Чей? Кого?'' | |||
'''''Neyin?''' Чего?'' | |||
| style="text-align: center;" |dil-in → dilin | |||
(языка) | |||
| style="text-align: center;" | diller-in → dillerin | |||
(языков) | |||
|- | |||
| 3 | |||
| '''Yönelme Hâli'''. | |||
Дательный падеж | |||
| '''''Kime?''' Кому?'' | |||
'''''Neye?''' Чему?'' | |||
| style="text-align: center;" | dil-e → dile | |||
(к языку) | |||
| style="text-align: center;" | diller-e → dillere | |||
(к языкам) | |||
|- | |||
| 4 | |||
| '''Belirtme Hâli'''. | |||
Винительный падеж | |||
| '''''Kimi?''' Кого?'' | |||
'''''Neyi?''' Что?'' | |||
| style="text-align: center;" | dil-i → dili | |||
((виню) язык) | |||
| style="text-align: center;" | diller-i → dilleri | |||
((виню) языки) | |||
|- | |||
| 5 | |||
| '''Bulunma Hâli.''' | |||
Местный падеж | |||
| '''''Kimde?''' У кого?'' | |||
'''''Nerede?''' В каком месте? В чём?'' | |||
| style="text-align: center;" | dil-de → dilde | |||
(в языке) | |||
| style="text-align: center;" | diller-de → dillerde | |||
(в языках) | |||
|- | |||
| 6 | |||
| '''Ayrılma Hâli'''. | |||
Исходный падеж | |||
| '''''Kimden?''' От кого? | |||
'''''Nereden?''' Откуда? От/из чего?'' | |||
| style="text-align: center;" | dil-den → dilden | |||
(из языка) | |||
| style="text-align: center;" | diller-den → dillerden | |||
(из языков) | |||
|- | |||
| 7 | |||
| '''Творительный падеж''' | |||
(послелог ile) | |||
| '''''Kiminle?''' (С) кем? | |||
'''''Neyle? Ne ile?''' (С) чем?'' | |||
| style="text-align: center;" | dil-le → dille | |||
(с языком) | |||
| style="text-align: center;" | diller-le → dillerle | |||
(с языками) | |||
|} | |||
---- | |||
== '''АФФИКСЫ ПРИНАДЛЕЖНОСТИ ''' == | |||
{| class="wikitable collapsible" | |||
!colspan="3" style="background:#FFCC00"|С ПРИТЯЖАТЕЛЬНЫМИ МЕСТОИМЕНИЯМИ | |||
|- | |||
!Лицо||Склонение||Перевод | |||
|- | |||
|1 л. ед. ч., '''benim''' "мой"||dil-im → dilim||мой язык | |||
|- | |||
|2 л. ед. ч., '''senin''' "твой"||dil-in → dilin||твой язык | |||
|- | |||
|3 л. ед. ч., '''onun''' "его(-её)"||dil-i → dili||его / её язык | |||
|- | |||
|1 л. мн. ч., '''bizim''' "наш"||dil-imiz → dilimiz||наш язык | |||
|- | |||
|2 л. мн. ч., '''sizin''' "ваш", "Ваш"||dil-iniz → diliniz||ваш язык | |||
|- | |||
|3 л. мн. ч., '''onların''' "их"||dil-(ler)i → dil(ler)i||их язык | |||
|} | |||
[[Категория:Türkçe Rusça Sözlük]] | [[Категория:Türkçe Rusça Sözlük]] | ||
[[Категория:Dilbilim. Языкознание]] | [[Категория:Dilbilim. Языкознание]] |
Текущая версия от 17:09, 20 апреля 2018
ЗНАЧЕНИЯ
1. язык
- Kister birdenbire damdan düşer gibi, son derece tumturaklı bir dille, genel olarak aşktan, dostluktan bahse başladı. Кистер вдруг, ни с того ни с сего, заговорил довольно высокопарно о любви вообще, о дружбе… Kabadayı. Бретёр (И. С. Тургенев)
- tatlı dil — ласковое слово, сладкие речи, приятные слова
3. язык, пленный
4. язык, язычок (замка, колокола и т.п.)
5. (kıstak) геогр. коса
6. поэт. сердце, душа
7. (gönül, yürek) храбрость, мужество, смелость
ПОСЛОВИЦЫ И ПОГОВОРКИ
- Allah insana iki kulak bir ağız vermiş. Göz iki, kulak iki, ağız tek, çok görüp, çok dinleyip, az söylemek gerek. İki kulak bir dil için. Бог дал два уха, а один язык. Поменьше болтай, побольше слушай.
- Baş dille tartılır. Голова взвешивается языком. Знать птицу по перьям, а молодца по речам.
- Bıçak (el) yarası onulur (geçer), dil yarası onulmaz (geçmez). Бойся не ножа, а языка.
- Bir ağızdan çıkan bin ağıza (dile) yayılır. Слово — не воробей, вылетит — не поймаешь.
- Borçlunun dili kısa gerek. Borçlunun yüzü yumuşak olur. Берёшь, так чванься, а взял, так кланяйся.
- Buğday ekmeğin yoksa, buğday dilin de mi yok? Не дорог обед, дорог привет.
- Bülbülün çektiği, dilinin belasıdır. Dil belası baş belası. İnsan ne bulursa, dilinden bulur. Herkesin çektiği, kendi dili belasıdır. Язык мой — враг мой.
- Dil, ağrıyan dişe gider. У кого что болит, тот о том и говорит.
- Dile gelen ele gelir. Стоит только захотеть. Задумано — сделано.
- Dil kılıçtan keskindir. Dil kılıçtan çabuk öldürür. Dil yarası bıçak yarasından acıdır. Бойся не ножа, а языка. Язык острее бритвы.
- Dil var bal getirir, dil var bela. Язык хлебом кормит и дело портит.
- Dilden gelen elden gelse her fukara (dilenci) padişah olur. Если бы да кабы, да во рту росли грибы.
- Dilin cirmi küçük, cürmü büyüktür. До чего язык не договорится! Язык мой — враг мой!
- Dilin kemiği yok. Язык без костей.
- Dilin kemiği yok kemiği kırar. Язык без костей, а кость разбивает.
- Dille düğümlenmiş şey dişle çözülmez. Dil ile düğümlenen dişle açılmaz. Слово — не воробей, вылетит — не поймаешь. Что написано пером не вырубишь топором.
- El uzatılan yere dil uzatılmaz. Куда протягивают руку, язык туда не протягивают.
- Garip itin kuyruğu, bacağı arasında gerek. Garip yiğidin dili kısa, boynu eğri olur. В чужой монастырь со своим уставом не ходят.
- Güler yüz, tatlı söz (dil) yılanı (da) deliğinden çıkarır. Ласковое обхождение и приятные речи выманят даже змею из норы. Ласковое слово пуще дубины.
- İştah dediğin dil altındadır. İştah dişin dibindedir/altındadır.Аппетит приходит во время еды.
- Kadının zoru diline kuvvet. Сила женщины в её языке.
- Kılıç yarası gider dil yarası gitmez. Меч ранит — рана заживёт, язык ранит — не заживёт.
СКЛОНЕНИЕ
Hâl. Падеж | Soru. Вопрос | Число | ||
---|---|---|---|---|
Tekil. Ед. ч. | Çoğul. Мн. ч. | |||
1 | Yalın Hâl.
Основной падеж |
Kim? Кто?
Ne? Что? |
dil
(язык) |
diller
(языки) |
2 | İlgi Hâli.
Родительный падеж |
Kimin? Чей? Кого?
Neyin? Чего? |
dil-in → dilin
(языка) |
diller-in → dillerin
(языков) |
3 | Yönelme Hâli.
Дательный падеж |
Kime? Кому?
Neye? Чему? |
dil-e → dile
(к языку) |
diller-e → dillere
(к языкам) |
4 | Belirtme Hâli.
Винительный падеж |
Kimi? Кого?
Neyi? Что? |
dil-i → dili
((виню) язык) |
diller-i → dilleri
((виню) языки) |
5 | Bulunma Hâli.
Местный падеж |
Kimde? У кого?
Nerede? В каком месте? В чём? |
dil-de → dilde
(в языке) |
diller-de → dillerde
(в языках) |
6 | Ayrılma Hâli.
Исходный падеж |
Kimden? От кого?
Nereden? Откуда? От/из чего? |
dil-den → dilden
(из языка) |
diller-den → dillerden
(из языков) |
7 | Творительный падеж
(послелог ile) |
Kiminle? (С) кем?
Neyle? Ne ile? (С) чем? |
dil-le → dille
(с языком) |
diller-le → dillerle
(с языками) |
АФФИКСЫ ПРИНАДЛЕЖНОСТИ
С ПРИТЯЖАТЕЛЬНЫМИ МЕСТОИМЕНИЯМИ | ||
---|---|---|
Лицо | Склонение | Перевод |
1 л. ед. ч., benim "мой" | dil-im → dilim | мой язык |
2 л. ед. ч., senin "твой" | dil-in → dilin | твой язык |
3 л. ед. ч., onun "его(-её)" | dil-i → dili | его / её язык |
1 л. мн. ч., bizim "наш" | dil-imiz → dilimiz | наш язык |
2 л. мн. ч., sizin "ваш", "Ваш" | dil-iniz → diliniz | ваш язык |
3 л. мн. ч., onların "их" | dil-(ler)i → dil(ler)i | их язык |