Çok

---

-ğu

---

ЗНАЧЕНИЯ

1. (nice) много

• Çok teşekkür ederim. Большое спасибо.

çoğumuz - большинство из нас
çoğunuz - большинство из вас
çoğu - большинство из них

2. очень, сильно

• Çok güzel! Замечательно! Чудесно! Очень хорошо!

3. долго

---

АНТОНИМЫ

az, azıcık

---

ПОСЛОВИЦЫ И ПОГОВОРКИ

• Acıyan çok ama ekmek veren yok. Голодного словами не накормишь.
• Adadığı çok, verdiği yok. Посулил сапоги, а даёт пироги.
• Akılsız başa devlet konmaz, konsa bile çok durmaz. На глупую голову счастье не свалится, а если и свалится, то долго не пробудет.
• Al elmaya taş atan çok olur. У преуспевающего всегда много завистников, готовых навредить ему.
• Allah insana iki kulak bir ağız vermiş. Göz iki, kulak iki, ağız tek, çok görüp, çok dinleyip, az söylemek gerek. İki kulak bir dil için. Бог дал два уха, а один язык. Поменьше болтай, побольше слушай.
• Aşçı çok olan (olduğu) yerde çorba bozulur. Horozu çok olan köyde sabah geç olur. Horozu çok olan köyün sabahı geç olur. У семи нянек дитя без глазу.
• Ayağı kayana yol gösteren çok olur. Çamura düşene yol gösteren çok olur. Дорога ложка к обеду.
• Az alan çok alır, çok isteyen bir kere alır. Тот, кто мало берёт — много получает, а тот, кто много хочет — получает только единожды.
• Az söyle, çok dinle. Меньше говори, больше слушай.
• Az veren candan verir, çok veren maldan verir. Кто мало даёт, даёт от души, кто много даёт, даёт от избытка.
• Aza kanaat etmeyen çoğu hiç bulamaz. Кто малым не доволен, тот большого не достоин.
• Aza sormuşlar: nereye? Çoğun yanına! demiş. Малые деньги бегут к большим деньгам. Деньги к деньгам.
• Bin dost azdır, bir düşman çoktur. Dost bin ise azdır, düşman bir ise çoktur. Kazanırsan dost kazan, düşmanı anan da doğurur. Kişiye bin dosttan bir düşman çoktur. Друзей и тысячу мало, врага и одного много. Не имей сто рублей, а имей сто друзей.
• Borç alan dert alır. Borcun azı çoğu olmaz, hepsinin kaygısı birdir. Кто занимает, тот и печаль обретает.
• Çoğa tamah eden, yoğa kanaat eder. Позарившийся на многое, не получит ничего. Много желать — добра не видать.
• Çoğu zarar, azı karar. Много — во вред, мало — в самый раз. Всё хорошо в меру.
• Çok ant içen, çok da yalan söyler. Кто много врёт, тот много божится.
• Çok arayandan, çok soran yeğdir. Не ищут дороги, а спрашивают.
• Çok arpa atı çatlatır. Много овса — лошади во вред. Всё хорошо в меру. Кто жаден до еды, дойдёт до беды.
• Çok bereket çok hareketten. Где движение (действия), там и благополучие. Как потопаешь, так и полопаешь.
• Çok çabalayan çabuk yorulur. Çok koşan çabuk yorulur. Быстрая лошадь скорее станет. Тише едешь — дальше будешь.
• Çok dereden (yerden) su getirmek. Приводить тысячу доводов.
• Çok gezen çok bilir. Çok yaşayan (okuyan) bilmez, çok gezen bilir. Çok yaşayan mı çok bilir, çok gezen mi? Не спрашивай старого, спрашивай бывалого.
• Çok gülen çok ağlar. Кто много смеётся, много и поплачет. Кто смешлив, тот и слезлив.
• Çok havlayan (ürüyen) köpek ısırmaz. Isıran (ısıracak) köpek dişini göstermez. Не бойся собаки брехливой, а бойся молчаливой.
• Çok mal haramsız çok söz (laf) yalansız olmaz. Çok söz yalansız, çok para haramsız olmaz.. От трудов праведных не наживёшь палат каменных.
• Çok naz âşık usandırır. Чрезмерное кокетство претит возлюбленному.
• Çok söyleme, ağzın büyük olur. Много говорить — голова заболит.
• Çok söyleme arsız edersin, aç bırakma (parasız koyma) hırsız edersin. Не говори много — сделаешь бесстыжим, не оставляй голодным — сделаешь вором.
• Çok söyleyen (bilen) çok yanılır. Кто много знает (говорит), тот много ошибается. Больше говорить — больше согрешить.
• Çok vaadenin vaadine inanılmaz. Много обещают — ничего не дают.
• Dosta çok varan kişi ekşi yüz görür. Тот, кто часто ходит к другу, видит недовольное лицо. На частую дружбу чаще раздружье.
• Elin iyisi ormanın çalısından çoktur. Мир не без добрых людей.
• Göz iki, kulak iki, ağız tek, çok görüp, çok dinleyip, az söylemek gerek. Бог дал два уха, а язык один.
• Güler yüzlü sirke satıcısı, ekşi yüzlü bal satıcısından çok kazanır. Торг потеху любит.
• Her çok azdan olur. Her şeyin çokluğu azından. От малого большое зарождается. Копейка рубль бережёт.
• İşin yoksa şahit ol, paran çoksa (borcun yoksa) kefil ol. Если тебе делать нечего, будь (стань) свидетелем, если денег много (долгов нет) стань поручителем. Кто поручится, тот и намучится.
• İyi pirinç çok su götürür. Хороший рис берёт много воды (т. е. на хорошее не жаль и раскошелиться).
• Kapıyı kırıp odun etme. Kapıyı kırarsan odun çok olur. Выменял кукушку на ястреба.
• Kar ne kadar çok yağsa, yaza kalmaz. Нет зимы, которая бы не кончалась.
• Kes parmağını, çık pazara, merhem (ilaç) buyuran çok olur. Слишком много советчиков (вздыхателей). За советом нев рынок идти.
• Korkak tavşan çok yaşar. Бережёного Бог бережёт.
• Ortak çok olunca, ziyan az olur. Артельный горшок гуще кипит.
• Yıkılan ağaca balta vuran çok olur. Много находится желающих срубить упавшее дерево.

---

СКЛОНЕНИЕ

Hâl. Падеж		Soru. Вопрос	Число
			Tekil. Ед. ч.
1	Yalın Hâl. Основной падеж	Kim? Кто? Ne? Что?	çok (многое)
2	İlgi Hâli. Родительный падеж	Kimin? Чей? Кого? Neyin? Чего?	çoğ-un → çoğun (многого)
3	Yönelme Hâli. Дательный падеж	Kime? Кому? Neye? Чему?	çoğ-a → çoğa (ко многому)
4	Belirtme Hâli. Винительный падеж	Kimi? Кого? Neyi? Что?	çoğ-u → çoğu ((виню) многое)
5	Bulunma Hâli. Местный падеж	Kimde? У кого? Nerede? В каком месте? В чём?	çok-ta → çokta (во многом)
6	Ayrılma Hâli. Исходный падеж	Kimden? От кого? Nereden? Откуда? От/из чего?	çok-tan → çoktan (из многого)
7	Творительный падеж (послелог ile)	Kiminle? (С) кем? Neyle? Ne ile? (С) чем?	çok-la → çokla (со многим)